Przedszkola w Niemczech (i żłobki). Małe kompendium
Obok szkoły temat przedszkola w Niemczech jest jednym z najbardziej interesujących dla Polaków chcących zamieszkać całą rodziną w kraju po drugiej stronie Odry. Przygotowałam dla Was małe kompendium wiedzy na ten temat, gdyby pojawiły się jeszcze jakieś pytania, to piszcie je śmiało w komentarzach. Chętnie uzupełnię tekst, aby był on dla Was porządną pigułką wiedzy.
W jakim wieku dzieci mogą iść do przedszkola i żłobka w Niemczech?
Dzieci są gotowe do przyjęcia do żłobka już w wieku pół roku. Do przedszkola może przejść w wieku 3 lat i po odpieluchowaniu. Tak z grubsza.
Moja młodsza córka zmieniła grupę żłobkową na przedszkolną wraz z rozpoczęciem nowego roku szkolnego we wrześniu, jednak wciąż płaciłam jak za żłobek, który jest dużo droższy niż samo przedszkole. Dopiero w grudniu, czyli kolejnym miesiącu po skończeniu 3 urodzin opłata za opiekę została zmieniona dla tej obowiązującej dla przedszkola.
Z tym odpieluchowaniem też różnie bywa. Pamiętam, że w pierwszym przedszkolu mojej pierwszej córki, gdzie nie było oddziałów żłobkowych, czyli wszystkie dzieci miały już skończone 3 lata, przedszkolanka przewijała niektóre dzieci regularnie. Z kolei ostatnio jedna z opiekunek w przedszkolu, gdzie swoją córkę posyła moja znajoma zasugerowała, że jej pociecha powinna już być jak najszybciej odpieluchowana, bo wnet skończy 3 lata, a w przedszkolu wszystkie dzieci korzystają już z toalet.
Jak zapisać dziecko do przedszkola/żłobka?
W każdym landzie, a nawet gminie sprawa wygląda inaczej. Moja starsza córka miała okazję chodzić do 3 niemieckich przedszkoli. Do pierwszych dwóch (to samo miasto w Hesji) zapisywałam ją w urzędzie miejskim, o ile dobrze pamiętam, to papiery odnosiłam do Jugendamtu. Z kolei gdy znaleźliśmy mieszkanie w Badenii-Wirtembergii, to od razu zapisywaliśmy ją do przedszkola, jeszcze przed przeprowadzką. W tym przypadku mogłam złożyć wszystkie dokumenty w przedszkolu, ale przedszkolem też zarządzało miasto i tam został odesłany mój Antrag.
Z kolei moja młodsza córka uczęszcza do przedszkola (wcześniej i żłobka) w Saksonii. Tutaj pieczę nad przedszkolem ma lokalny oddział Volkssolidarität, czyli tłumacząc luźno stowarzyszenie solidarnościowe narodu. Co ciekawe oprócz placówek dla dzieci prowadzi też domy spokojnej starości czy zatrudnia opiekunów osób starszych. Dziecko zapisywał mój mąż osobiście w przedszkolu. Rachunki przychodzą za to z siedziby Volkssolidarität.
Co jest potrzebne, aby zapisać dziecko? Chyba najważniejsze z tego wszystkiego to potwierdzenie zameldowania (Meldebestätigung), choć może się zdarzyć, że poproszą o akt urodzenia lub dowody osobiste. Przyda się też karta do bankomatu, aby podać numer konta do zgody na automatyczne pobieranie opłaty (tzw. SEPA) za przedszkole i wyżywienie.
W dokumentach należy uzupełnić też informacje o alergiach dziecka, ewentualnych chorobach oraz wpisać osoby upoważnione do odbioru dziecka z przedszkola/żłobka. Należy zostawić kontakt do osób, które mogą zostać poinformowane o np. złym samopoczuciu dziecka i odebraniu go, gdy rodzice są niedostępni. Numer telefonu do zakładu pracy od rodziców też warto podać.
Kita-Gutschein
Sprawa z przedszkolem mocno się komplikuje, jeśli mieszkasz w dużym mieście lub na bardzo zaludnionym obszarze. Ponieważ miejsc w przedszkolach jest jak na lekarstwo, wprowadzili tam wymóg posiadania Kita-Gutschein, który określa czy i na jaki czas dziecko ma prawo dostać opiekę w przedszkolu. Aby zdobyć taki dokument rodzice muszą złożyć wniosek do Jugendamt, w którym przedstawiona zostaje sytuacja rodziny pod kątem zawodowym i dochodowym i dopiero na podstawie tych dokumentów to urząd stwierdza, czy dziecko może iść do przedszkola i na ile godzin. Dopiero z tym dokumentem można zapisać dziecko do konkretnego przedszkola.
Z Kita-Gutschein najbardziej znane są Berlin i Hamburg.
Różnice w ilości wolnych miejsc w różnych landach
Niestety trzeba się liczyć z tym, że nie zawsze uda się znaleźć dziecku szybko miejsce w przedszkolu, jeszcze trudniej jest w żłobku. Tak jak wyżej wspomniałam, w pewnych rejonach Niemiec, szczególnie w landach zachodnich i w dużych aglomeracjach miejskich, a także w mniejszych ale atrakcyjnych do zamieszkania miejscach na miejsce w żłobku/przedszkolu można czekać miesiącami.
Gdy mieszałem jeszcze w Hesji w okolicy Darmstadt chciałam wysłać moją młodszą córkę do żłobka a samej rozejrzeć się za pracą. Niestety dostałam informację, że lista oczekujących na miejsce w żłobku jest długa, i pewnie zanim doczekam się swojej kolejki, to mała będzie już w wieku przedszkolnym.
Mamy zapisywały swoje pociech po prostu będąc jeszcze w ciąży lub mając jeszcze noworodki na rękach. Ja się dopiero co przeprowadziłam z innego landu, No i niestety nie miałam szans na znalezienie opieki dla mojej pociechy.
Nauczona tymi wydarzeniami, jak tylko wiedziałam, że przenosimy się do Saksonii od razu przy pierwszej okazji wysłałam męża, aby zaklepał miejsce w żłobku. Pani była zdziwiona, że zapisujemy małą do żłobka dobre pół roku wcześniej, stwierdziła, że spokojnie by wystarczyło dwa miesiące przed. W każdym razie my byliśmy spokojniejsi, a mała ruszyła do żłobka tak jak zaplanowaliśmy, od września, zaraz po naszej przeprowadzce 😉
Ceny za przedszkola w Niemczech
Opłaty za przedszkola różnią się w zależności od landu i miasta. Przykładową tabelkę cen w przedszkolu mojej córki znajdziecie na zdjęciu.
- Berlin – od 1 sierpnia 2018 roku opłaty za przedszkola są dla wszystkich dzieci zniesione. Rodzice muszą zapłacić tylko za wyżywienie i ewentualne dodatkowe zajęcia np. zajęcia sportowe czy nauka języka obcego
- Brandenburg – tu z kolei od 1 sierpnia 2018 roku jest zwolnienie z opłat za przedszkole w ostatnim roku przed rozpoczęciem szkoły. Dodatkowo od 1 sierpnia 2019 roku wszytskie dzieci z rodzin pobierających zasiłki socjalne, czyli wykazujące niski dochód także są zwolnione z opłat (i za żłobek i za przedszkole)
- Bremen – od 1 sierpnia 2019 rodzice dzieci, które ukończyły 3 lata są zwolnieni z opłat za opiekę (dotyczy to także opłat za Tagesmutter, czyli opiekunkę, która opiekuje się dziećmi we własnym domu)
- Hamburg – zwolnienie z opłat dotyczy dzieci od urodzenia do rozpoczęcia szkoły za pięć godzin dziennie/30 godzin tygodniowo. Cena dodatkowych godzin jest obliczana indywidualnie na podstawie zarobków, wielkości rodziny i wieku dzieci.
- Hessen – od 1 sierpnia 2018 roku dzieci w wieku od 3 lat do rozpoczęcia szkoły są zwolnione z opłat za 6 godzin dziennie opieki
- Mecklenburg-Vorpommern – od 1 stycznia 2020 roku rodzice zwolnieni są z opłat za opiekę w żłobkach, przedszkolach, u Tagesmutter i w świetlicach (do 10 godzin dziennie)
- Niedersachsen – od 1 sierpnia 2018 roku zostały zniesione opłaty za przedszkola dla dzieci od 3 lat do rozpoczęcia szkoły
- Nordrhein-Westfalen – od 1 sierpnia 2020 roku obowiązuje brak opłat za przedszkole za ostatnie dwa lata przed rozpoczęciem szkoły przez dziecko
- Rheinland-Pfalz – 1 sierpnia 2020 roku postanowiono, że dzieci, które ukończyły 2 lata są zwolnione z opłat za przedszkole i żłobek
- Sachsen-Anhalt rozwiązało sprawę opłat za przedszkole w styczniu 2019 roku tak, że zwolniło z opłaty drugie i kolejne dziecko chodzące do żłobka. Rodzice muszą płacić tylko za najstarsze.
- Thüringen – od 1 sierpnia 2020 rodzice są zwolnieni z opłaty za ostanie dwa lata przed rozpoczęciem szkoły przez dziecko.
W wyżej wymienionych wypadkach nie trzeba składać wniosków o zwolnienie z opłat, są one anulowane automatycznie.
Wniosek o zwolnienie z opłat za przedszkole w przypadku złej sytuacji finansowej
Jednak jeśli rodzina ma słabą sytuację finansową i pobiera na przykład Kinderzuschlag lub Wohnungsgeld, to może także liczyć na przyznanie zwolnienia z opłat za przedszkole składając wniosek o Übernahme des Elternbeitrags w odpowiednim do miejsca zamieszkania Jugendamcie.
Wniosek można pobrać przez Internet, wypełnić go i skompletować wymagane dokumenty oraz złożyć go drogą pocztową lub osobiście.
Betreuungszeit, czyli czas opieki nad dzieckiem
Zapisując dziecko do przedszkola w Niemczech musimy zdecydować na ile godzin chcemy zostawić malucha w placówce. Każda placówka ustala własne godziny przyjęć i odbioru dzieciaków z placówki, w zależności od ilości godzin w jakich dziecko ma pozostawać pod ich opieką.
Najkrótszy czas opieki na który podpisujemy umowę to w większości przedszkoli 5 godzin, czyli standardowy czas 7-12, z kolei najdłużej możliwy czas pozostawienia dziecka w placówce równoznaczny jest z godzinami otwarcia, czyli w większości przypadków od 6 do 17, to jest 11 godzin. Najwięcej dzieci uczęszcza chyba jednak na „środkowy” plan, czyli 7 godzin najczęściej w godzinach 8-15.
Niektóre przedszkola wprowadziły też opiekę „przerywaną”, to znaczy, że dziecko przyprowadza się do przedszkola rano, odbiera w porze obiadowej na 2 godziny (dziecko powinno zjeść obiad w tym czasie w domu), a potem znów trzeba zaprowadzić je do przedszkola na popołudniową zmianę. Nie wiem na ile jest sensu w takim systemie opieki, chyba tylko tyle, że rodzic zaoszczędzi na kosztach obiadu w przedszkolu.
Wyżywienie w niemieckich przedszkolach i żłobkach
W porównaniu do polskich publicznych przedszkoli, które w większości oferują pełne wyżywienie dzieci – od śniadania, przez obiad po podwieczorek, tak przedszkola w Niemczech troszczą się wyłącznie o obiady. A śniadanie i podwieczorek jest na głowie rodzica. Wszystkie dzieciaczki maszerujące rano do przedszkola uzbrojone są w plecaczki z kanapkami czy innymi przekąskami przygotowanymi przez rodziców.
W żłobkach jednak placówki w większości oferują pełne wyżywienie poczynając od śniadania i kończąc na podwieczorku.
W przedszkolu, do którego aktualnie uczęszcza moja córka, opłata za jedzenie za jeden dzień wynosi 3,10 €, a dla dziecka w żłobku za pełny dzień i wszytskie posiłki z kolei 3,55 € (pod warunkiem, że dzieci nie mają alergii i nie trzeba im specjalnie przygotowywać posiłków zgodnych z dietą). Aby uniknąć opłat za jedzenie, kiedy nasze dziecko zostaje w domu, np. z powodu choroby należy zadzwonić (przeważnie do godziny 8) i poinformować opiekunkę o nieobecności dziecka. Wtedy zamówi ona o porcję mniej a my nie będziemy stratni.
Co serwują dzieciakom do jedzenia w niemieckich przedszkolach?
Bywa różnie. Jeśli przedszkole prowadzi „politykę zdrowego odżywiania” możemy liczyć na mniejszą część słodkich potraw, jednak wydaje mi się, że w większości placówek przygotowują głównie to, co dzieci chętnie jedzą, a niekoniecznie jest to zdrowe. Nie wszystkie przedszkola dysponują własną kuchnią i personelem przygotowującym posiłki dla dzieci, wtedy wspierają się cateringiem.
Najczęściej serwowane potrawy w przedszkolach bazują na makaronie. Znajdziemy je na słodko i wytrawnie. Ryż na mleku też nie jest niczym dziwnym w porze obiadowej, tak jak drożdżówki… czasami naprawdę ręce opadają…
Z resztą tutaj zdjęcie menu na cały tydzień dla młodszej grupy przedszkolnej z przedszkola mojej córki.
Okazje do świętowania w niemieckich przedszkolach
Okazji do „świętowania” w niemieckich przedszkolach i żłobkach jest całkiem sporo. Jednak zdecydowanie są one mniej huczne niż w polskich placówkach. Tu chyba największą różnice widzę między balem przebierańców a Fasching, oraz Mikołajkami w Polsce i Niemczech.
Niemcy oczywiście też świętują, ale kończy się to na wspólnym śniadaniu, gdzie przeważnie każde dziecko przynosi coś na wspólny stół. Jednak w polskich przedszkolach przedszkolanki naprawdę bardzo się starają, aby takie dni były szczególne, przedszkola są „bogato udekorowane” a i w samą zabawę zaangażowane jest często całe przedszkole. Niemieckie przedszkolaki bawią się raczej w swoich grupach, dzieci oczywiście mogą liczyć na małe upominki, ale nie ma wspólnej dużej zabawy gdzie dzieciaki mogą poszaleć razem przy muzyce czy najróżniejszych zabawach prowadzonych przedszkolanki.
Do najczęściej świętowanych należą poniższe okazje:
- Geburtstag, czyli urodziny dziecka. Z tej okazji rodzice przygotowują solenizantowi z reguły jakieś ciasto lub babeczki dla grupy i drobne upominki (tak, tu goście dostają upominki!). Dziecko też może liczyć na mały prezent od przedszkola
- Martinstag, czyli święto świętego Marcina. Nie jest praktykowane we wszystkich landach, raczej spotkacie się z obchodami tego święta na zachodzie Niemiec. Święto połączone jest z reguły z Laternenfest, i świętowane wieczorem. Dzieci zbierają się z samodzielnie wykonanymi latarenkami i maszerują śpiewając piosenki. Na koniec można kupić przygotowane przez rodziców wypieki, grzane wino i ciepły poncz owocowy dla dzieci, a pieniądze przekazywane są a wybrane cele.
- Nikolaustag, czyli Mikołajki. Malutkie prezenty przynosi Nikolaus i rozdaje dzieciom. I to tyle. Pamietam, jak Mikołajki w Polsce zawsze połączone były z teatrzykiem z Mikołajem w roli głównej, potem rozdaniem prezentów (oczywiście ufundowanych przez własnych rodziców), a na koniec traumatycznym zdjęciem z Mikołajem 😂
- Po Nikolaustag przychodzi kolej na święta Bożego Narodzenia, czyli Weihnachtsfeier. Dzieciaki jedzą bardziej świąteczne śniadanie, często na zasadzie samodzielnie przygotowanego szwedzkiego stołu. Odbywa się najczęściej ostatniego dnia przed przerwą świąteczną. Dzieciaki nie dostają tego dnia żadnych prezentów, za to przez cały okres trwania Adwentu codzienne inne dziecko ma szansę otworzyć paczuszkę z kalendarza adwentowego.
- Fasching jest odpowiednikiem polskiego balu przebierańców i najczęściej odbywa się w Niemczech w Rosenmontag, czyli ostatni poniedziałek przed rozpoczęciem Wielkiego Postu. Jednak nie ma wielkiego balu na całe przedszkole, dzieciaki przychodzą po prostu poprzebierane w kostiumy i spędzają normalny dzień w przedszkolu
- Osterfeier – odbywa się dokładnie tak jak Weihnachtsfeier
- Sommerfest – urządzany na zakończenie roku szkolnego, grill, wspólna zabawa i szansa na poplotkowanie sobie rodziców, jak zawsze pieniążki z jedzenia i napojów przekazywane są na Spende dla przedszkola.
Tagesmutter, czyli opiekunka dla dzieci sprawująca opiekę w swoim własnym domu
Czasami, gdy miejsc w przedszkolach brak warto rozejrzeć się za Tagesmutter. Jest to pani, która świadczy usługi opieki nad dziećmi we własnym domu. Pod opieką może mieć do 5 dzieci, jeśli dzieciaczki są całkiem małe, o ile dobrze pamiętam, to może mieć tylko troje pod opieką.
Korzystając z usług Tagesmutter z pewnością możemy liczyć na bardziej indywidualną współpracę z opiekunką niż ma to miejsce w przedszkolu.
Gdzie znajdę Tagesmutter?
Polskie dzieci - co z nauką języka niemieckiego?
Każdy rodzic martwi się o swoje dziecko, szczególnie jeśli te idzie „w obce” miejsce i nie umie się porozumieć. Wiadomo, że im bardziej wrażliwe dziecko, tym może mniej chętnie iść w miejsce w którym nie czuje się komfortowo.
Na szczęście dzieci w wieku przedszkolnym bardzo dobrze radzą sobie w przedszkolach, bo podążając za grupą robią to co inne dzieci. Dzięki temu bardzo szybko zaczynają łapać co oznaczają kolejne polecenia opiekuna. Także bawiąc się z innymi dziećmi łatwo przyswajają kolejne słówka jak kolory czy nazwy zwierzątek.
Nie zapominajmy jednak, że dla dzieci to jest jednak nauka, mimo, że poprzez zabawę. Moja córka jeszcze w drugim roku przedszkola, kiedy już umiała się porozumieć dość dobrze z koleżankami 8 kolegami po niemiecku to 8 tak skarżyła się na ból głowy. Mówiła, że jak się już czasami długo bawi to zaczyna ją głowa boleć, bo myśli co i jak ma powiedzieć.
Dopiero tak naprawdę teraz po tych kilku latach nie skarży się na trudności w codziennej rozmowie po niemiecku i jest to dla niej całkiem naturalny język.
Wracając do pytania – co z tą nauką niemieckiego w przedszkolu? Na 3 przedszkola tylko w pierwszym odbywały się specjalne zajęcia z panią, która uczyła dzieci obcojęzyczne słownictwa niemieckiego na zasadzie kart z obrazkami. Reszta placówek nie prowadziła takich zajęć, a dzieci uczyły się same poprzez codzienne uczęszczanie do przedszkola i zabawę.
Czy to wystarczy? Zależy ile lat zostało dziecku do pójścia do szkoły i od dziecka. Po trzech latach w przedszkolu moja córa spokojnie była w stanie uczestniczyć w lekcjach w pierwszej klasie. Słownictwo i znajomość gramatyki były wystarczające. Wiadomo, że wciąż pojawiają się słowa, których nie zna, więc musi uzupełniać słownictwo na bieżąco.
Vorschule czyli niemiecka zerówka
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.
To na tyle w temacie. Jeśli wciąż macie jakieś pytania na temat przedszkola w Niemczech, to zadawajcie je w komentarzach, chętnie odpowiem i zaktualizuję artykuł 🙂
Zobacz inne posty na temat życia w Niemczech:
Zakończenie umowy o pracę podczas ciąży
Jesień 2023: Czy bym się teraz wyprowadziła z dziećmi do Niemiec?
Mandaty w Niemczech
Język niemiecki – jak nauczyć się samodzielnie
Wielkanoc w Niemczech – tradycje, zwyczaje i ciekawostki
Apostazja, czyli wyjście z kościoła w Niemczech
Wschód vs Zachód Niemiec – która strona Niemiec jest atrakcyjniejsza?
Natychmiastowe wypowiedzenie pracy w Niemczech – i co teraz?
Jak założyć konto w niemieckim banku? Instrukcja KROK PO KROKU dla internetowego konta w ING
Dziekuje za informacje, bardzo przydatne.
Super materiał. Mam pytanie u nas umowa w kita jest na 6 h. Czy mogę odbierać swoje dziecko wcześniej czy jeśli jest 6 to tyle ma być? Chciałabym odbierać małego po Np 4 godzinach cY jest taka możliwość czy to „nielegalne „
Witam! Też czasami odbieram swoją pociechę wcześniej z przedszkola. Jeśli to nie koliduje np. z porą drzemki, to nie ma nigdy problemu. Warto jednak uprzedzić panie opiekujące się dzieckiem 😉