Uznanie ojcostwa w Niemczech
Chciałabym tutaj przybliżyć wam temat uznania ojcostwa w Niemczech, ponieważ wygląda to trochę inaczej niż w Polsce. Najkorzystniej dla młodych rodziców jest załatwić to jeszcze przed urodzeniem się dziecka, ponieważ ograniczy to bardzo ilość dodatkowej biurokracji.
Jeśli jesteście małżeństwem to nie macie się czym martwić, ponieważ uznanie ojcostwa jest nadawane w tym przypadku automatycznie obojgu rodzicom. Jeśli jednak jesteście parą w związku nieformalnym, to musicie zatroszczyć się o uznanie ojcostwa sami. Inaczej niż w Polsce to matka w tym przypadku decyduje, czy zgadza się nadać ojcu prawa rodzicielskie. Ewentualnie zaangażowany przyszły ojciec dziecka może zgłosić się do sądu o nadanie mu praw rodzicielskich.
Na początek chciałabym wyjaśnić wam kwestie prawne tego zagadnienia. Za to na końcu artykułu znajdziecie porady praktyczne w tym temacie oraz krótki opis jak wygląda uznanie ojcostwa oraz jak przebiega samo spotkanie w urzędzie na podstawie mojego przypadku oraz przypadku mojej znajomej.
Anerkennung der Vaterschaft, czyli uznanie ojcostwa oznacza, że ojciec musi złożyć oświadczenie, jeśli nie jest żonaty z matką dziecka w chwili jego urodzenia, aby zostać oficjalnie uznanym przez urzędy państwowe jako ojciec dziecka. Jeśli jednak są małżeństwem, uznaje się go automatycznie za ojca, bez konieczności składania dodatkowego oświadczenia.
Gdzie złożyć wniosek o uznanie ojcostwa?
Anerkennung der Vaterschaft można złożyć osobiście w odpowiednim miejscu, takim jak urząd ds. młodzieży (Jugendamt), urząd stanu cywilnego (Standesamt), sąd rejonowy (Bezirkgericht) lub notariusz (Notar). Matka również musi osobiście wyrazić zgodę na uznanie ojcostwa. W zależności od landu, uznanie ojcostwa może być płatne, gdy dokonuje się go u notariusza lub sądu rejonowego.
Kiedy można złożyć wniosek o uznanie ojcostwa?
Możesz złożyć oświadczenie o uznanie ojcostwa już przed narodzeniem dziecka. Anerkennung vor der Geburt ma tę zaletę, że po zarejestrowaniu urodzenia, ojciec od razu zostaje wpisany do aktu urodzenia dziecka. Jeśli jednak uznanie ojcostwa następuje po narodzeniu, konieczne jest wydanie nowego aktu urodzenia.
Kiedy uznanie ojcostwa nie jest możliwe?
Nie jest możliwe złożenie oświadczenia o uznanie ojcostwa, jeśli matka w chwili narodzin dziecka jest zamężna z innym mężczyzną. W takim przypadku mąż matki jest uznawany za prawnego ojca dziecka. Istnieje jednak wyjątek: jeśli przed narodzinami dziecka złożony zostanie wniosek o rozwód małżeństwa matki, w ciągu roku od rozwodu możesz złożyć oświadczenie o uznanie ojcostwa. Warto jednak zaznaczyć, że dla ważności uznanie ojcostwa wymaga zgody matki i jej (jeszcze) męża, a samo uznanie staje się skuteczne dopiero po prawomocnym rozwodzie.
Czy uznanie ojcostwa oznacza jednocześnie prawo do opieki nad dzieckiem?
Czy można sądowo ustalić ojcostwo?
Jeśli biologiczny ojciec nie chce uznać ojcostwa lub matka nie wyraża zgody na uznanie ojcostwa, dziecko, matka lub przypuszczalny biologiczny ojciec mogą zwrócić się do sądu o ustalenie ojcostwa.
Ustalenie ojcostwa ma wiele istotnych konsekwencji dla dziecka, na przykład tylko prawny ojciec jest zobowiązany do płacenia alimentów zgodnie z prawem. Jednak sądowe ustalenie ojcostwa zazwyczaj nie powoduje automatycznego przyznania praw rodzicielskich ojcu. W tej sprawie może udzielić porady urząd ds. młodzieży, czyli Jugendamt.
Jeśli potrzebujesz wsparcia w sytuacji konfliktowej przy ustalaniu ojcostwa lub rozstrzyganiu kwestii alimentacyjnych, możesz złożyć wniosek o objęcie opieką doradczą w urzędzie ds. młodzieży (Jugendamt).
Nie, uznanie ojcostwa nie oznacza automatycznie, że ojcu przysługuje także prawo do sprawowania opieki nad dzieckiem. Jeśli nie jesteś żonaty z matką, to początkowo tylko matka ma prawo do opieki. Jeśli chcesz wspólnie sprawować władzę rodzicielską nad swoim dzieckiem, musisz złożyć odpowiednie oświadczenia, tzw. Sorgeerklärungen, na przykład w urzędzie ds. młodzieży (Jugendamt) lub u notariusza (Notar). Oświadczenia te można złożyć nawet przed narodzeniem dziecka.
Dodatkowo, wspólne prawo do opieki przysługuje również w przypadku, gdy po narodzeniu dziecka zawrzecie małżeństwo.
Ponadto, sąd rodzinny na wniosek jednego z rodziców może przekazać wspólne prawo do sprawowania opieki nad dzieckiem obojgu rodzicom, jeżeli wspólna opieka nie stoi w sprzeczności z dobrem dziecka.
Co reguluje prawo do opieki?
Prawo do opieki reguluje, oprócz pragnienia bycia dla wspólnego dziecka, także obowiązek i prawo do troski o własne nieletnie dziecko. Władza rodzicielska (prawo do opieki) obejmuje opiekę nad osobą dziecka (opieka osobista), majątkiem dziecka (opieka majątkowa) oraz reprezentację prawną dziecka. Do opieki osobistej należy na przykład ustalanie imienia, ustalanie i zmiana miejsca zamieszkania i pobytu (prawo do ustalania pobytu), wybór i zapisywanie w przedszkolu lub szkole, (religijne) wychowanie, opieka zdrowotna i prawo do ustalania kontaktów.
Jak uzyskać wspólne prawo do opieki?
W wielu przypadkach rodzice wspólnie sprawują władzę rodzicielską nad swoim dzieckiem. Jeśli rodzice są małżeństwem, otrzymują automatycznie wspólne prawo do opieki wraz z narodzinami dziecka.
Jeśli rodzice nie są małżeństwem w chwili narodzin dziecka, matka automatycznie uzyskuje prawo do opieki nad dzieckiem. Dla drugiego rodzica uzyskanie prawa do opieki zależy od określonych warunków. W pierwszej kolejności drugi rodzic musi zostać uznany za ojca w sensie prawnym. Drugi rodzic zostaje uznany za ojca prawnego, gdy uzna dziecko za swoje własne za zgodą matki lub gdy sąd ustali ojcostwo.
Uznanie ojcostwa nie prowadzi jednak automatycznie do uzyskania wspólnego prawa do opieki. Konieczna jest również deklaracja obojga rodziców, że chcą wspólnie sprawować władzę rodzicielską (deklaracje o opiece) lub odpowiednie orzeczenie sądu.
Sąd przekazuje władzę rodzicielską rodzicom, jeżeli nie stoi to w sprzeczności z dobrem dziecka. Zakłada się to, jeśli przeciwnie skierowane argumenty nie są przedstawione przez żadnego z rodziców w określonym przez sąd rodzinny terminie. W takim przypadku sąd rodzinny podejmuje decyzję w uproszczonym postępowaniu bez wysłuchania opinii Jugendamtu i bez osobistego wysłuchania rodziców.
Inną opcją jest także to, że rodzice decydują się na zawarcie małżeństwa po narodzeniu dziecka. Także w ten sposób ustanawia się wspólne prawo do opieki.
Wszelkie pytania dotyczące władzy rodzicielskiej można omówić z właściwym urzędem ds. młodzieży (Jugendamt).
Kto otrzymuje prawo do opieki w przypadku separacji?
Jeśli rodzice wspólnie sprawują władzę rodzicielską i się rozdzielą, to wspólna władza nadal istnieje, niezależnie od tego, czy są małżeństwem, czy nie. Muszą nadal wspólnie podejmować wszystkie istotne decyzje.
Jeśli rodzice nie są w stanie się porozumieć, może być lepiej dla dobra dziecka, aby przenieść uprawnienia decyzyjne dotyczące poszczególnych kwestii lub ogólnie opiekę rodzicielską na jednego z rodziców do samodzielnej praktyki. Aby to zrobić, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku do sądu rodzinnego.
Wszelkie kwestie dotyczące władzy rodzicielskiej podlegają doradztwu ze strony właściwego urzędu ds. młodzieży, który pomoże w opracowaniu dobrego rozwiązania. Takie doradztwo oferują również niezależne instytucje pomocy młodzieży, takie jak kościelne lub charytatywne organizacje.
Co to jest prawo do ustalania kontaktów?
Prawo do ustalania kontaktów jest samodzielną częścią opieki nad osobą. Jako nosiciele władzy rodzicielskiej, rodzice decydują, z kim dziecko może i powinno utrzymywać kontakt. Prawo do ustalania kontaktów jest niezależne od prawa do ustalania pobytu. Jeśli prawo do opieki przysługuje jednemu z rodziców, ten rodzic ma także prawo do ustalania kontaktów dziecka z drugim rodzicem.
Jednakże drugi rodzic ma prawo do kontaktów, które jest niezależne od prawa do opieki i chronione konstytucyjnie, zwłaszcza w przypadku odpowiedniego sądowego ustalenia dotyczącego kontaktów, co może ograniczyć prawo do opieki drugiego rodzica. Prawo do kontaktów odnosi się do całej komunikacji jednego rodzica z dzieckiem. Obejmuje to nie tylko osobiste spotkania, ale także komunikację w formie listów, rozmów telefonicznych i wiadomości tekstowych. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule dotyczącym prawa do kontaktów.
Czy można zostać opiekunem prawnym dziecka partnera?
Dziecko zostaje powierzone opiece prawnej, jeśli nie podlega opiece rodzicielskiej. Zanim rozważy się kwestię opieki prawniczej, konieczne jest sprawdzenie, czy jeden z rodziców sprawuje opiekę rodzicielską.
W przypadku wspólnej opieki rodzicielskiej, jeśli jeden z rodziców zmarł lub utracił opiekę rodzicielską nad dzieckiem decyzją sądu rodzinnego, drugi rodzic z opieką rodzicielską sprawuje opiekę samodzielnie.
W przypadku śmierci jednego z rodziców, który miał samodzielnie opiekę w chwili śmierci, lub jeśli sąd rodziny mu ją odebrał, sąd rodziny najpierw sprawdza, czy można przekazać opiekę rodzicielską nieposiadającemu prawa opieki rodzicowi. Sąd rodziny powierza opiekę rodzicielską nieposiadającemu prawa opieki rodzicowi, jeżeli nie stoi to w sprzeczności z dobrem dziecka. Jeśli sąd doszedłby do wniosku, że nie można przekazać opieki rodzicielskiej drugiemu rodzicowi, może być konieczna opieka prawna. Wówczas partner lub partnerka zmarłego rodzica może zostać opiekunem prawnym dziecka.
Rodzic sprawujący opiekę rodzicielską może również określić poprzez testament (dyspozycja ostatniej woli), że partner lub partnerka ma zostać opiekunem prawnym. Jeśli nie ma innego rodzica do dyspozycji, sąd zazwyczaj jest związany takim wyznaczeniem. Jednak przez takie wyznaczenie partnera czy partnerki nie można automatycznie wykluczyć drugiego rodzica z opieki rodzicielskiej.
W pewnych okolicznościach możliwa jest również adopcja dziecka przysposobionego, gdzie małżonek lub partner życiowy przysposabia biologiczne dziecko drugiego partnera i tym samym uzyskuje opiekę rodzicielską.
Termin o uznanie ojcostwa – co warto wiedzieć?
Uznania ojcostwa warto przede wszystkim zacząć załatwiać odpowiednio wcześniej tzn. jeszcze przed urodzeniem się dziecka. Oczekiwania na termin w Jugendamt albo w innym odpowiednim urzędzie czasami wynosi od dwóch-trzech tygodni do nawet ponad miesiąca w zależności od landu w którym mieszkacie.
Kolejna istotna sprawa to to, że będziecie musieli przygotować wymagane dokumenty. Dokładną listę z pewnością dostaniecie od odpowiedniego dla waszego miejsca zamieszkania urzędu, ale z pewnością potrzebne będą dokumenty z poniższej listy.
Wymagane dokumenty:
- ważny dokument tożsamości obojga rodziców (dowód osobisty lub paszport), jeśli matka jest obecna przy poświadczeniu zgody,
- akt urodzenia ojca,
- akt urodzenia dziecka,
- jeśli dziecko jeszcze się nie urodziło, książeczka ciąży (Mutterpass) i akt urodzenia matki.
Trzecia kwestia – podstawą nadania ojcu praw jest zrozumienie przez niego dokładne jego praw oraz obowiązków z tym związanych. Dlatego bardzo istotne jest aby ojciec zrozumiał w 100% o czym jest mowa na spotkaniu. Jeśli nie mówicie na tyle dobrze po niemiecku aby zrozumieć istotę tego zagadnienia, to urzędnik może wymagać obecności tłumacza na spotkaniu. Z własnego doświadczenia wiem, że nie trzeba mówić perfekcyjnie po niemiecku, wystarczy komunikatywny niemiecki. Warto się też przygotować w domu i poczytać na temat uznania ojcostwa i prawa do opieki (ten artykuł powinien stanowić fajną bazę wiedzy przed takim spotkaniem). Jeśli jednak potrzebujecie pomocy językowej to z reguły wystarczy się zwrócić do znajomych dobrze władających językiem niemieckim z prośbą o pomoc. Może się jednak zdarzyć, że niektóre urzędy będą wymagały obecności tłumacza przysięgłego na takim spotkaniu. Jedyny wymóg to to aby tłumacz nie był spokrewniony z żadną ze stron rodzicielskich. Podobnie też przyszła mama nie może tłumaczyć przyszłemu tacie (lub oczywiście na odwrót) na takim spotkaniu bo może zajść konflikt interesów – tak przynajmniej tłumaczyła nam urzędniczka w Jugendamt.
Jak wygląda takie spotkanie? Reguły jest to luźna pogadanka na temat odpowiedzialności jaką się weźmie na siebie uznając dziecko za swoje oraz nabywając do niego prawa rodzicielskie. Jest to na zasadzie lekcji wyjaśniającej wszystkie prawa jak i obowiązki przyszłego ojca. Oczywiście będzie też masa papierów do podpisania, a na zakończenie dostaniecie trzy kopie dokumentu uznającego ojcostwo. Jeden z tych dokumentów będzie trzeba przedłożyć w niemieckim urzędzie stanu cywilnego (Standesamt) po urodzeniu dziecka, aby otrzymać jego akt urodzenia. Jedna kopia zostaje dla ojca jako dowód uznania i nadania mu praw rodzicielskich.
W sumie moje dziecko skończy za chwilę siedem lat i nigdy nie musieliśmy nigdzie przedkładać tego dokumentu, nie licząc sytuacji, kiedy wyrabialiśmy córce niemiecki akt urodzenia. Także umiejscawiając potem akt urodzenia w Polsce nikt nie pytał o jakiekolwiek uznanie ojcostwa w Niemczech, ponieważ w Polsce robi się, to można powiedzieć „na gębę”, w Urzędzie Stanu Cywilnego. I chyba dlatego potem tyle ojców jest nieświadomych swoich praw a przede wszystkim obowiązków.
Uznanie ojcostwa w Niemczech jest darmowe.
Źródło:
Zobacz inne posty na temat życia w Niemczech:
Uznanie ojcostwa w Niemczech
Praca w Zwickau
Zakończenie umowy o pracę podczas ciąży
Jesień 2023: Czy bym się teraz wyprowadziła z dziećmi do Niemiec?
Mandaty w Niemczech
Język niemiecki – jak nauczyć się samodzielnie
Wielkanoc w Niemczech – tradycje, zwyczaje i ciekawostki
Apostazja, czyli wyjście z kościoła w Niemczech
Wschód vs Zachód Niemiec – która strona Niemiec jest atrakcyjniejsza?
Natychmiastowe wypowiedzenie pracy w Niemczech – i co teraz?
